Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2013

Ωραία Ελένη - Η Ομορφιά Του Κόσμου






Λιαντίνης Δημήτριος - Γκέμμα σελ. 206 έγραψε:
Η Ελένη που πλάσανε οι έλληνες καθρεφτίζει την εμορφιά του θεού. Είναι ο νους και ο νόμος της φύσης. Σαρκώνει το δαχτυλικό αποτύπωμα της προέλασης των ωρών. 


Τι μπορεί να συμβολίζει η πολυπόθητη Ελένη του Ομήρου;

Σας παραθέτω απόσπασμα από το βιβλίο "Οι γάμοι του Κάδμου και της Αρμονίας" του Ρομπέρτο Καλάσσο, σελ. 142

 " Στις εκβολές του Δούναβη οι ναυτικοί περνούσαν μπροστά από την Λευκή, την λευκή νήσο. Κανένας δεν τόλμησε ποτέ να παραμείνει εκεί μετά την δύση του ηλίου. Το μοναδικό κτίσμα της νήσου είναι ένας ναός με δυο αγάλματα : του Αχιλλέα και της Ελένης . Στην νήσο τούτη ο μέγας Αχιλλέας ζει ως πέμπτος σύζυγος της Ελένης.
 
Η Ελένη στην λευκότητα τελειώνει και μέσα στην λευκότητα αρχίζει. Ο αφρός των κυμάτων από όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη, γίνεται το λευκό τσόφλι ενός αυγού κύκνου, που ρίχτηκε σε μία ελώδη περιοχή. Η κινητή θαλάσσια απεραντοσύνη σμικρύνθηκε σε μία λακκούβα στάσιμου ύδατος, πλαισιωμένη από καλαμιές της όχθης του ποταμού Ευρώτα της γης των Λακεδαιμόνιων. Όταν εκεί στο έλος σκάει το αυγό, παρουσιάζεται η Ελένη. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, μέσα στο ίδιο αυγό βρισκόταν και οι Διόσκουροι. Έτσι η Ελένη, η μοναδική, είναι από την αρχή κιόλας συνδεδεμένη με την δυαδικότητα και τον αποχωρισμό. Μοναδική είναι η ίδια η μορφή του Διττού. Έτσι όταν θα αναφερόμαστε στην Ελένη, δεν θα ξέρουμε ποτέ αν πρόκειται για το σώμα ή για το είδωλό της."

Άλλωστε όπως μας αναφέρει ο Ευριπίδης στην τραγωδία του «Ελένη» στο Ίλιον της Τρωάδας δεν πήγε ποτέ η Ελένη του Τυνδάρεω αλλά ένα είδωλό της. Ένα είδωλο ποιημένο από αιθέρα πανομοιότυπο με την Ελένη, που του έδωσε πνοή η θεϊκή δύναμη της Ήρας. Ενώ η πραγματική – ζώσα Ελένη μεταφέρθηκε μέσα σε μια αιθερόπτυχη νεφέλη από τον Θεό Ερμή στην Αίγυπτο, στο νησάκι Φάρος, όπου έμεινε υπό την προστασία του βασιλιά Πρωτέα. Μας λέγει δια την ακρίβεια των λόγων μας :

…………………Ελένη : Αυτό είναι το ρεύμα του Νείλου όπου κατοικούν όμορφες παρθένες και που αντί για την θεϊκή βροχή ποτίζει την πεδιάδα και τα χωράφια της Αιγύπτου, όταν λιώνουν τα άσπρα χιόνια. Ο Πρωτέας, όταν ζούσε, ήταν άρχοντας αυτής της χώρας κι ενώ κατοικούσε στο νησί Φάρος, βασίλευε σε όλη την Αίγυπτο. Αυτός παντρεύτηκε μιαν από της Νηρηίδες, την Ψαμάθη, αφού διέλυσε το γάμο της με τον Αιακό. Σε τούτα δω τα ανάκτορα, (η Ψαμάθη) έτεκε δυο παιδιά, ένα αγόρι το Θεοκλύμενο, τον ονόμασαν έτσι, επειδή σε όλη του τη ζωή σεβόταν τους Θεούς, κι ένα κορίτσι την Ειδώ, το καμάρι της μητέρας της όταν ήταν βρέφος. Όταν όμως έφτασε στην ήβη, κατάλληλη για γάμο, την ονόμασαν Θεονόη. Γιατί γνώριζε όλες τις θείες ενέργειες και τις τωρινές και τις μελλοντικές, αφού κληρονόμησε το προνόμιο από τον πρόγονό της τον Νηρέας. Όσο για εμένα, η πατρίδα μου είναι ξακουστή Σπάρτη και πατέρας μου ο Τυνδάρεως. Υπάρχει κάποια φήμη ότι ο Ζευς, αφού μεταμορφώθηκε σε κύκνο, αποφεύγοντας την καταδίωξη κάποιου αετού, πέταξε στην αγκαλιά της μητέρας μου και κατόρθωσε με δόλια μέσα να έρθει σε επαφή μαζί της, αν η διάδοση αυτή είναι αληθινή. Και μένα με ονόμασε Ελένη. Μα θα διηγηθώ τα κακά που έχω πάθει : Τρεις θεές, η Ήρα, η Κυπρίς και η παρθένα κόρη του Δία πήγαν στην σπηλιά της Ίδης στον Αλέξανδρο, επειδή ήθελαν να κρίνει την ομορφιά τους. Η Κυπρίς όμως, επειδή πρόσφερε στον Αλέξανδρο την ομορφιά μου, αν είναι όμορφο αυτό που φέρνει δυστυχία, και του πρότεινε να με κάνη γυναίκα του, νίκησε. Κι ο Πάρης, που έμενε στην Ίδη, άφησε τους στάβλους με τα βόδια κι έφτασε στην Σπάρτη για να με πάρη γυναίκα του. Μα η Ήρα επειδή θεωρούσε τον Αλέξανδρο αιτία που δε νίκησε, ματαίωσε τον γάμο (μαζί του) και δεν έδωσε εμένα στο γιο του βασιλιά Πριάμου, αλλά ένα ζωντανό ομοίωμα μου που έφτιαξε από τον αιθέρα. Και (εκείνος) ενώ δε με έχει, πιστεύει ότι έχει εμένα – ψεύτικη πίστη. Από την άλλη μεριά τα σχέδια του Δια σε αυτές τις συμφορές πρόσθεσαν κι άλλες. Γιατί ξεσήκωσαν πόλεμο ανάμεσα στην χώρα των Ελλήνων και στους δυστυχισμένους Φρύγες, για να ανακουφίση τη μητέρα Χθόνα από την ενόχληση και το πλήθος των ανθρώπων και για να κάνη γνωστό τον πιο ισχυρό άνθρωποι της Ελλάδας. Μα δεν ορίστηκα εγώ σα βραβείο για το θάρρος των Φρυγών και την γενναιότητα των Ελλήνων, αλλά το όνομά μου. Κι ο Ερμής, αφού με πήρε μες στις πτυχές του αιθέρα, με σκέπασε με ένα σύννεφο – φρόντισε βέβαια για μένα ο Δίας – και με έφερε να μείνω σε αυτό εδώ το σπίτι του Πρωτέα, αφού διάλεξε τον πιο γνωστικό από όλους τους θνητούς, για να διατηρήσω καθαρό τον γάμο μου με το Μενέλαο. ………..……
(Βλ. Ευριπίδης “Ελένη”, 31 - 48
.

Ενώ πιο κάτω στην ίδια πάντα τραγωδία του ο Ευριπίδης θα μας αναφέρει :
………..Ελένη : Εγώ που βλέπεις δεν είμαι νυκτερινή ακόλουθος της Ενοδίας.
Μενέλαος : Ασφαλώς, όμως δε είναι δυνατόν ένας εγώ να έχω δυο γυναίκες.
Ελ. : Ποιας άλλης γυναίκας είσαι αφέντης ;;
Με. : Αυτής που κρύβεται στην σπηλιά και από την έφερα από τους Φρύγες.
Ελ. : Δεν έχει άλλη γυναίκα παρά μονάχα εμένα.
Με. : Ίσως δεν είμαι στα λογικά μου ή μπορεί τα μάτια μου να μην βλέπουν καλά.
Ελ. : Κοιτώντας με δε νομίζεις ότι βλέπεις την γυναίκα σου ;;
Με. : Μοιάζετε, δεν είμαι όμως βέβαιος.
Ελ. : Για σκέψου. Τι άλλο περισσότερο σου χρειάζεται ;; Κανείς δεν έχει μεγαλύτερες ικανότητες από εσένα.
Με. : Μοιάζεις. Αυτό βέβαια δε τα το αρνηθώ.
Ελ. : Ποιος άλλος λοιπόν θα σε πείσει παρά τα όμματα σου ;;
Με. : Το άσχημο είναι ότι έχω κι άλλη γυναίκα.
Ελ. : Δεν πήγα εγώ στην Τρωάδα, αλλά το είδωλό μου.
Με. : Μα ποιος φτιάχνει ζωντανά ομοιώματα ;;;
Ελ. : Ο Αιθέρας από όπου οι θεοί έφτιαξαν την γυναίκα σου.
Με. : Ποιος από τους θεούς το έκανε ;; Λες πράματα ανέλπιστα.Ελ. : Η Ήρα για να αντικαταστήσει εμένα και να μη με πάρει ο Πάρης.
Με. :
Ελ. : Το όνομα μπορεί να βρίσκεται σε πολλά μέρη, το σώμα όμως όχι……
(Βλ. Ευριπίδης “Ελένη”, 570 - 588 ).

Και στην συνέχει θα αναφέρει τα εξής :
………Μενέλαος : Γέροντα, έλα να κουβεντιάσεις κι εσύ μαζί μας.
Άγγελος : Τούτη εδώ δεν είναι η αιτία που ταλαιπωρηθήκαμε στην Τροία ;;
Με. : Όχι !! δεν είναι αυτή. Οι Θεοί μας εξαπάτησαν κι είχαμε στα χέρια μας ένα άγαλμα από νεφέλη που έφερε τόσα κακά.
Άγγ. : Τι λες ;; Αγωνιστήκαμε, λοιπόν μάταια για ένα ομοίωμα από νεφέλη ;;
Με. : Όλα αυτά είναι δουλειά της Ήρας και της έριδας των τριών θεών. ……
(Βλ. Ευριπίδης “Ελένη”, 702 - 708 ).

Για το αυτό είδωλο κάνει λόγο ο μεγάλος μας τραγικός ποιητής και στην τραγωδία του «Ηλέκτρα» όπου αναφέρεται :…
……
Διόσκουροι : …………….Αυτά είχα να σου πω. Κι όσο για του Αίγισθου το πτώμα, θα το θάψουν οι Αργείοι. Και την μάνα σου θα την θάψει ο Μενέλαος, που μόλις ήρθε στην Ναυπλία ύστερα από τόσα χρόνια από τότε που κούρσεψε την Τρωική την Χθόνα, και θα τον βοηθήσει κι η Ελένη. Από του Πρωτέα τα παλάτια, από την Αίγυπτο, έρχεται η Ελένη, δεν πήγε στην Φρυγία. Το είδωλο της ο Δίας είχε στείλει στο Ίλιον, για να γίνει πόλεμος και να σκοτωθούν θνητοί. ………(Βλ. Ευριπίδης “Ηλέκτρα”, 1276 - 1283).

Απόσπασμα από τους "γάμους του Κάδμου και της Αρμονίας" σελ 144

"Την Ελένη συνάντησε ο Θησέας ο οποίος την ερωτεύτηκε και την πείρε μαζί του, ύστερα την έκλεισε στο οχυρό της Αφίδνας. Εκεί βρισκόταν η Αίθρα, η μητέρα του Θησέως, και σε αυτή αναθέτει την φύλαξη της Ελένης, όσο αυτός θα κατέβαινε στον Άδη. Εξοργισμένα τα δίδυμα αδέλφια της Ελένης, ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, ακολουθούνε τα ίχνη της Αδελφής τους και έφτασαν στην Αφίδνα όταν ο Θησέας είχε κιόλας φύγει. Πολιορκούνε το οχυρό και παίρνουν πίσω την Ελένη όπως και την Αίθρα σκλάβα, μιας και ήτο μαζί με την Ελένη.
Στην Σπάρτη, η μητέρα του ήρωα έγινε θεραπαινίδα της Ελένης. Στην συνέχεια, και αφού την Ελένη την έχουνε ζητήσει σε γάμο 38 υποψήφιοι μνηστήρες, διαλέγει και παντρεύεται τον Μενέλαο που γεννά μαζί της την Ερμιόνη.
Στην συνέχεια του μύθου, βλέπουμε το παλάτι του Μενελάου να επισκέπτεται ο Πάρις – Αλέξανδρος, ο νεαρός πρίγκιπας της Τρωάδας με πρωτεύουσα το Ίλιον και ακρόπολη αυτής την σημερινή Πέργαμο. Σε κάποιο χρονικό σημείο που ο Μενέλαος είχε επισκεφτεί την Κρήτη λόγο του θανάτου του παππού του Ατρέα στις άδειες αίθουσες του παλατιού η Αφροδίτη κάλεσε σε συγκέντρωση τους άρχοντες της ερωτικής επιθυμίας, τον Ίμερο, τον Πόθο και τις Χάριτες. Το αποτέλεσμα είναι εις πάση γνωστό : Ο Πάρις ερωτεύεται την Ελένη και η Αίθρα τον βοηθά να φύγουνε για την Τρωάδα.

Η Ελένη είναι η εξουσία του ειδώλου – και το είδωλο είναι ο χώρος όπου η απουσία υποδουλώνει. Από τους πέντε συζύγους της, η Ελένη αγάπησε περισσότερο τον Πάρι και τον Αχιλλέα. Και για τους δυο, η Ελένη πριν από γυναίκα ήταν είδωλο. Από τότε που η Αφροδίτη υποσχέθηκε στον πρίγκιπα της Ίδης ότι θα έκανε δική του την Ελένη της Σπάρτης, εκείνο το απλό όνομα εκμηδένισε τις αρετές και τα βασίλεια που του πρόσφεραν η Αθηνά και η Ήρα. Συνοδευόμενος από σκοτεινά προμηνύματα ο Πάρις της Ίδης, τώρα αναγνωρισμένος πλέον πρίγκιπας της Τρωάδας, ξεκίνησε με το πλοίο του γεμάτου θησαυρούς προς εκείνο το όνομα.
Όσο για τον Αχιλλέα, ήταν ο μοναδικός από τους Αχαιούς, αρχηγός των Μυρμιδόνων, που δεν είχε πάει στην Σπάρτη ως υποψήφιος μνηστήρας. Ξεκίνησε για έναν πόλεμο που ήξερε πως θα του ήταν μοιραίο, για μία γυναίκα που μόνο το όνομα της είχε ακούσει. Στα εννέα έτη της πολιορκίας ο Αχιλλέας θα μπορούσε να πει για την Ελένη ότι έλεγε ο Πάρις πριν ξεκινήσει από την Τρωάδα : “
Te vigilans oculis, animo te nocte videban”, με τα άγρυπνα όμματα της ψυχής, την νύχτα εσένα έβλεπα. Τόσο πιο μακρόχρονη, ατελείωτη, θα είναι η κοινή ζωή τους ως είδωλα στην Λευκή, στην νήσο με την λευκή λάμψη.

Αδράστεια, Μοίρα, Ανάγκη, Άτη, Αίσα, Δίκη, Νέμεσις, Ερινύες, Ειμαρμένη : είναι οι μορφές της ανάγκης. Όλες θηλυκές. Ενώ ο Κρόνος ονειρεύεται, βυθισμένος στην αμβροσία και στο όνειρο του υπολογίζει τις διαστάσεις του Σύμπαντα Κόσμου, εκείνες οι μορφές επαγρυπνούν ώστε όλα τα όντα να έχουνε τον ρόλο τους, ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο, για να μην υπερβαίνει κανένας και τίποτα. Μόνο που ολόκληρη η ζωή είναι μία υπερβολή. Για αυτό τις βλέπουμε να περιφέρονται παντού. Είναι τροφοί, πλοηγοί, υφάντρες, περιπλανώμενες, πυργωτές. Όλες συνδέονται με δεσμούς συγγένειας : Η Δίκη και η Ανάγκη είναι κόρες του Κρόνου. Η Δίκη είναι λειτουργός της Αδράστειας, οι Μοίρες και οι Ερινύες είναι αδελφές. Έχουνε το ύφος της οικογένειας του πεπρωμένου. Προέρχονται από εκείνα τα μακρινά βάθη, όπου υπάρχει μόνον η αφηρημένη, χωρίς όψη δύναμη – το τρίτο, το συντεθειμένο. Προχωρούνε “στην ομίχλη, στο μέλαν σύννεφο”, προβάλλουν κορμιά γυναικών από εξώστες καπνού. Κι εκείνα τα κορμιά είναι διαλείποντα. Η Μοίρα έχει ναούς χωρίς αγάλματα ή άλλοτε αγάλματα χωρίς ναούς που δεν επιτρέπεται η λατρεία. Ανάμεσα σε αυτές τις μορφές μια επιδείκνυε ένα σώμα σταθερό και πολύ ωραίο: η Νέμεσις με τα λευκά πέπλα. Συνδέονταν πάντα από μία φίλη τους : την Αιδώ. Τότε όμως η έξοδος τους από το μέλαν σύννεφο ήταν πρόσφατη, η φύση τους ήταν πιο σύνθετη και διάστικτη. Τι τις ένωνε όμως ; Η προσβολή.

Η Αιδώς συγκρατούσε για να μην γίνει προσβολή. Ήταν ενωμένες στο να προσφέρονται στην ζωή σαν ένα πλάσμα πολύ πληγώνεται και καθώς χτυπιέται πληγώνει. Ο Δίας παρακολουθούσε κρυφά την Νέμεση. Ποτέ ο Δίας δεν είχε επιθυμήσει την Αδράστεια, την Μοίρα, την Ανάγκη την Αίσα, τις Ερινύες. Και μία από αυτές, την Άτη, την είχε πετάξει κάποτε από τον ουρανό. Με την Νέμεση ήταν κάτι όμως το διαφορετικό από ότι με τις υπόλοιπες ερωμένες του πατέρα θεών τε και ανθρώπων. Κάτι το ακατανόητο κρινόταν σε εκείνη την ερωτική κατάκτηση.
Ποτέ ο Δίας δεν υποβλήθηκε σε τόσο μακροχρόνιες περιπλανήσεις για ένα θυληκό, σε όλες τις χώρες και σε όλες τις θάλασσες, κάτω από την γη, κάτω από τα μαύρα νερά ποτέ δε διασχίσθηκαν μέχρι τα πέρατα της γης, στον Ωκεανό, τον υγρό όφη. Η Νέμεσις, έπαιρνε τη μορφή των ζώων, ενώ ο Δίας δεν σταματούσε να την ακολουθεί. Τι συνέβη στο τέλος ;;; Η μυθολογία μας λέγει ότι απέμειναν δυο πτηνά, ένας κύκνος, ο Δίας, και μία Χήνα, η Νέμεσις με την οποία ο Δίας έσμιξε ερωτικά. Η Νέμεσις, μορφή του αναγκαίου, υποταγμένη στην ανάγκη. Η Νέμεσις, η φίλη της Αιδούς, σπάραζε μέσα της από ντροπή και εκδίκηση καθώς ο κύκνος την βίαζε. Οπότε, η Νέμεσις σπαράζεται από τον ίδιο της τον εαυτό.
Ο Δίας πέρασε μισή ερωτική βραδιά με την Λήδα, αφήνοντας την άλλη μισή στον σύζυγο της Τυνδάρεω. Η Λήδα συνέλαβε σε εκείνες τις ώρες τέσσερα πλάσματα, χωρισμένα ανάμεσα σε ουρανού και γη : την Ελένη και τον Πολυδεύκη από τον Δία, την Κλυταιμνήστρα και τον Κάστορα από τον Τυνδάρεω. Εκείνη η νύχτα ήταν μία λεπτοδουλεμένη καμέα και η επανάληψη μίας άλλης νύχτας, επικίνδυνης και μεγαλόπρεπης, που ο Δίας είχε ζήσει με την Νέμεση, όπως και η νύχτα με την Νέμεση ήταν μία λεπτοδουλεμένη καμέα και η επανάληψη της μακρόχρονης καταδίωξης του σε κάθε χώρο της γήινης τριχιάς, που κατάληξε στο βίαιο σμίξιμο του κύκνου με την αγριόχηνα. Το ξελόγιασμα της ανάγκης : δεν μπορούσε παρά να είναι το δυσκολότερο από τα ερωτικά κατορθώματα. Ήταν αυτό που οι άνθρωποι θα αποκαλούσαν αντίφαση. Πράγματι, η Νέμεσις , δεν ενδιαφερόταν για τον Δία και απωθούσε τις παρακλητικές ερωτοτροπίες του. Χρειαζόταν η πονηριά, μια θεϊκή πονηριά. Ο Δίας θα μεταμορφωνόταν σε κύκνο και η Αφροδίτη, με την μορφή Αετού, θα προσποιούταν ότι τον καταδίωκε. Ο κύκνος τρομαγμένος πλησίασε στην κοιλιά της Νέμεσις, αλλά εκείνη δεν τον έδιωξε. Ήθελε να τον προστατεύσει από το απειλητικό αετό. Αποκοιμήθηκαν σφίγγοντας τον ανάμεσα στους μηρούς της. Κοιμήθηκαν. Και η Νέμεσις κοιμόταν ακόμη όταν ο κύκνος την βίασε. Ύστερα από την κοιλιά την Χήνας – Νέμεσις φανερώθηκε ένα ολόλευκο αυγό. Ο Ερμής το πήρε και το μετέφερε στην Σπάρτη, όπου το απέθεσε στην κοιλιά της Λήδας. Την στιγμή της εκκόλαψης, φάνηκε ανάμεσα στα τσόφλια μία μικροσκοπική, τέλεια γυναικεία μορφή : η Ελένη.

Το πέρασμα της Ελένης σημαδεύει την στιγμή της φευγαλέας και ασταθούς ισορροπίας, όπου το αναγκαίο και η ομορφιά κυριαρχούν χάρη στην ύπουλη πονηριά του Δία. Ο βιασμός της Νέμεσις ήταν για τον Δία το ακραίο αποτόλμημα της βασιλείας του. Το να προκαλέσει με βίαιη προσέγγιση ανάμεσα στην ομορφιά και το αναγκαίο ήταν μία πρόκληση στον ουράνιο νόμο. Μόνον ο Όλυμπος θα μπορούσε να την αντέξει, και όχι βέβαια η γη, όπου η πρόκληση φούντωσε τον καιρό που έζησε η Ελένη, και την ακολούθησε από την αρχή συνοδεύοντας τη μέχρι την καταστροφή. Αλλά ήταν ο καιρός που, όταν πέρασε, η γη συνέχισε να ονειρεύεται. "

..σελ 151.

"Στις ακτές της Σιδώνας έφεραν οι δυνατοί άνεμοι την Ελένη και τον Πάρη όταν έφυγαν από την Σπάρτη. Εκεί όπου ο Δίας ως λευκός ταύρος είχε αρπάξει την Ευρώπη, εκεί η λευκή κόρη της Λήδας και ο εραστής της αναζητούσαν καταφύγιο. Από την Συρία πήγαν στην Αίγυπτο, στις κανωβικές εκβολές του Νείλου. Υπήρχε σε εκείνη την αμμουδιά, όπως υπάρχει και τώρα, ένας ναός αφιερωμένος στον Ηρακλή : εάν κάποιος σκλάβος καταφύγει και χαράξει τα ιερά σημάδια, καθαγιάζεται με αυτόν τον τρόπο και δεν μπορούνε να τον αγγίξουνε. Υπάρχουν, όμως, μορφές που μαθαίνουν τα πάντα και κοιτάζουνε απαθείς : οι Αιγύπτιοι Ιερείς . Ο βασιλιάς της Μέμφιδος, ο Πρωτέας, είχε κιόλας πληροφορηθεί από αυτούς την πραγματική ιστορία των δυο χαμένων εραστών, καθώς ανέκρινε ανυπόμονα τον άγνωστο – και ο Πάρις ονειροπολούσε. Στο τέλος τους γνωστοποίησε την κρίση του : δεν μπορούσε να διατάξει να σκοτώσουνε εκείνον τον εγκληματία, τον Πάρη, όπως θα επιθυμούσε, γιατί ήτο ξένος και είχε το άσυλο του ναού. Θα κρατούσε όμως την Ελένη και τα πλούτη της. Ο Πάρις θα μπορούσε να γυρίσει στην Τρωάδα, αλλά μόνο με το είδωλο της.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Όμηρος γνώριζε αυτό το κομμάτι από την ιστορία της Ελένης και επιτρέπει να γίνει αντιληπτό όταν γράφει “τα υφαντά τα μυριοξόμπλιστα, φασμένα από γυναίκες/ σιδώνισσες, που ατός του Αλεξάνδρου τις έφερε ο πανώριος / από τη Σιδώνα, σύντας έσκιζε τα απέραντα πελάγη, / την αρχοντοθρεμμένη φέρνοντας Ελένη από τα ξένα”.
Γιατί όμως ο Όμηρος αποσιώπησε αυτό το κομμάτι της ιστορίας ;;

Κι ένα τόσο σημαντικό κομμάτι, γιατί από αυτό συμπεραίνεται ότι οι Τρώες ήξεραν πως δεν είχαν την Ελένη στην πόλη τους, αλλά μόνον το είδωλό της. Για 10 συναπτά έτη, ο πόλεμος μαινόταν γύρω από μία γυναίκα που απουσίαζε, την οποία οι Τρώες θα ήταν πολύ ευτυχισμένοι να παραδώσουν στους Αχαιούς, εάν την είχαν στα χέρια τους. Γιατί τότε ο Όμηρος αποσιωπά αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός που είχε προηγηθεί του πολέμου ;

Το έπος είναι μια συμπαγής επιφάνεια, αντανακλαστική, όπου καταδιώκονται οι ψηφίδες των διατυπωμένων εκφράσεων – εννοιών – ιδεών. Ο Όμηρος δεν θέλησε να κοινοποιήσει το μυστικό της Ελένης, δηλαδή την φύση της του ειδώλου, γιατί στην επιφάνεια του στίχου θα δημιουργούταν ένα κενό. Το όνομα της Ελένης πρέπει να προσδιορίζει ένα πλάσμα στέρεο όσο και ο επιβλητικός Διομήδης. Και ακριβώς τότε το είδωλο είναι κυρίαρχο, όταν είναι κρυμμένο και σκάβει τα σώματα από μέσα."


Συμπερασματικά, η Ελένη του Ομήρου συμβολίζει την Ομορφιά του Κόσμου. Στην Τροία (στον κόσμο των Αισθητών) δεν βρέθηκε ποτέ η ίδια αλλά το είδωλό της, μια που όλα γύρω μας είναι είδωλα. Η πραγματική ομορφιά βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τα είδωλα, στον κόσμο τον Νοητό...


Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2013

Αποσυμβολισμός των άθλων του Ηρακλέους.

 
 
Μια εξέχουσα μορφή της ελληνικής μυθολογίας, που ξεχωρίζει ιδιαίτερα, όχι μόνο για την τιτάνια φυσική της δύναμη, αλλά και για το ήθος του χαρακτήρα της, ήταν ο Ηρακλής ο Θηβαίος. Η λέξη Ηρακλής, ετυμολογικά, σημαίνει το κλέος της Ήρας, δηλαδή η δόξα της Ήρας, ή δοξασμένη ψυχή. Ο Ζευς (Δίας), σύμφωνα με τη φιλ. Αλτάνη, είναι ο νους του κόσμου, ενώ η Ήρα είναι η ψυχή του. Από τον αναγραμματισμό του ονόματος "Ήρα" προκύπτει το αήρ και κατ' επέκταση η άυλη ουσία που αποτελεί τη δομή της ανθρώπινης ψυχής.

Του Γιώργου Καλλέργη

Ο σοφιστής Πρόδικος μάς αναφέρει ότι την περίοδο που ο Ηρακλής βρισκόταν στον Κιθαιρώνα, αφού είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του ως έφηβος, βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα ποιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσει τελικά στη ζωή του. Το δρόμο της κακίας, τον κοσμικό εκείνο δρόμο με τις ραδιουργίες, τα αξιώματα της εξουσίας, τον παράνομο πλούτο και τις αδικίες, ή το δρόμο της αρετής, ένα δύσκολο ανηφορικό δρόμο γεμάτο περιπέτειες και αγώνες που θα τον οδηγούσαν στην αθανασία;

Ο Ηρακλής επιλέγει το δρόμο της αρετής!
Σε νεαρή ηλικία, ο Ηρακλής ξεσηκώνει τους Θηβαίους και απελευθερώνει τη Θήβα από το βαρύ φόρο, 100 βόδια ετησίως για 20 χρόνια, που πλήρωναν στον Εργίνο βασιλιά του Ορχομενού, όπου τον νίκησε και τον σκότωσε στη συνέχεια. Έπαθλο αυτής της ανταμοιβής του η Μεγάρα, κόρη του βασιλιά της Θήβας Κρέοντα, που πήρε για γυναίκα του. Απ' αυτήν απέκτησε 3 παιδιά και ζούσαν ευτυχισμένοι. Στο έργο του Ευριπίδη "Ηρακλής μαινόμενος", ο Ηρακλής, τυφλωμένος από τη Λύσσα που έστειλε η Ήρα, διαπράττει με τη μανία της Λύσσας ένα ακούσιο έγκλημα αλλοφροσύνης κατά της οικογένειάς του στη διάρκεια της νύχτας, νομίζοντας για εχθρούς του τη γυναίκα και τα παιδιά του ως παιδιά του Ευρυσθέα. Όταν συνειδητοποιεί ότι έχει σκοτώσει τα αγαπημένα του πρόσωπα, ζητά χρησμό από το Μαντείο για εξιλέωση, προκειμένου να εξαγνίσει την ψυχή του. Και ο χρησμός του Μαντείου ήταν «ο δυνατότερος θα υπηρετήσει τον αδύνατο». Ο Ηρακλής λοιπόν έπρεπε να υπηρετήσει το βασιλιά του Άργους Ευρυσθέα και να εκτελέσει τις διαταγές του, ή κατά άλλη εκδοχή του Μαντείου «ο δυνατότερος (Ηρακλής) να υπηρετήσει τον αδύνατο» (λαό).

Λίγο ή πολύ, όλοι γνωρίζουμε την επική περιγραφή των 12 γνωστών άθλων του Ηρακλή από τη σχολική Ιστορία και τον κινηματογράφο, αλλά τι ξέρουμε πραγματικά γι' αυτούς; Πόσοι αλήθεια ασχολήθηκαν με το βαθύτερο νόημά τους και πόσοι τελικά προσπάθησαν να αποκρυπτογραφήσουν τους κρυμμένους κώδικες πίσω από τη λογοτεχνική τους δομή; Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω επιγραμματικά, σαν απλός ερευνητής με το προσωπικό μου στίγμα, αυτό που κρύβεται ως βαθύτερη πνευματική αξία πίσω από κάθε άθλο με γνώμονα την ορθολογική σκέψη, σε συνδυασμό με την ιδεαλιστική αντίληψη από τη μελέτη των 12  άθλων.

Στη Νεμέα, ο Ηρακλής σκοτώνει το γιγαντόσωμο λιοντάρι που είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, τρώγοντας πολλά ζώα και ανθρώπους και ντύνεται με τη λεοντή του. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, το λιοντάρι αυτό ήταν γόνος της Έχιδνας και του Όρθρου. Το νεκρό του σώμα μεταφέρθηκε από τους Ολυμπίους στον ουρανό και σχημάτισε τον αστερισμό του Λέοντα.

Η θέληση της ψυχής
Η εξόντωση του λιονταριού της Νεμέας συμβολίζει τη νίκη του γενναίου ανθρώπου (Ηρακλή) να νικήσει τα άγρια, ζωώδη ένστικτά του (λιοντάρι) με τη νοηματική του ισχύ (ρόπαλο), που είναι η ακλόνητη ψυχική θέληση. Ο δεύτερος σημαντικός, αλλά και πολύ γνωστός άθλος του ήρωα, είναι η εξόντωση της Λερναίας Ύδρας, ενός τέρατος με εννέα κεφάλια. Ήταν το παιδί της Έχιδνας και του Τυφώνα, κατά τον Ησίοδο, που βρισκόταν στην περιοχή της Λέρνης και σκορπούσε το θάνατο και τη συμφορά στους κατοίκους της γύρω περιοχής. Η Λερναία Ύδρα συμβολίζει το τέρας που ζει μέσα μας, με τις πολυκέφαλες σαρκοβόρες επιθυμίες του εαυτού μας που ξεπροβάλλουν από τα ελαττώματα του «εγώ» (το σώμα της Ύδρας), που έχει ο καθένας μας, και πρέπει να τις αποκεφαλίσει και να τις κάψει με τη "φωτιά" του πνεύματος, σύμβολο καθαρτήριου εξαγνισμού.

Ο επόμενος άθλος του Ηρακλή ήταν να πιάσει το ιερό ελάφι της Άρτεμης και να το φέρει στον Ευρυσθέα ζωντανό. Τα χρυσά κέρατα του ελαφιού συμβολίζουν την ανώτερη γνώση. Το ελάφι γενικά, μπορεί να συμβολίζει τον ατίθασο χαρακτήρα του ανθρώπου, δηλ. τον εγωισμό του που τρέχει ανεξέλεγκτος παντού και στο τέλος  πιάνεται από τον Ηρακλή (γενναία ψυχή) και τιθασεύεται. Έτσι, ο άνθρωπος απελευθερώνεται και αξιοποιεί τον εγωισμό του σε αξιοπρέπεια, κατακτώντας την πνευματική αγνότητα.

Ο τέταρτος άθλος του ήρωα είναι ο Ερυμάνθιος Κάπρος, ένα τεράστιο και επιθετικό αγριογούρουνο που έσπερνε τον τρόμο και κατάστρεφε τα σπαρτά των χωρικών στην περιοχή του Ερύμανθου της Αρκαδίας, ενώ με τους χαυλιόδοντές του ξέσκιζε όποιο ζώο έβρισκε μπροστά του. Ο Ερυμάνθιος Κάπρος είναι το σύμβολο των ψευδαισθήσεων του ατομικού συμφέροντος. Ο ακραίος ατομικισμός του ανθρώπου ενσαρκώνεται σε επιθετικό κάπρο, βλάπτοντας το φυσικό περιβάλλον, που είναι τα σπαρτά (φυτά) και τα ζώα και, φυσικά, η ανθρώπινη κοινωνία. Οι χαυλιόδοντες του κάπρου είναι τα παράνομα μέσα για την πραγμάτωση του επιδιωκόμενου στόχου. Η σύλληψη του αγριογούρουνου από τον Ηρακλή (ηρωική ψυχή) είναι το σταμάτημα του ακραίου ατομισμού μας και η τιθάσευση του επιφέρει την ανάπτυξη της συλλογικότητας και της ομαδικής συνεργασίας προς όφελος του κοινωνικού συμφέροντος.

Με τον επόμενο, πέμπτο άθλο του, ο Ηρακλής καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, ενός πλούσιου βασιλιά με τα 3.000 βόδια από την κοπριά 30 και πλέον χρόνων, που είχε γίνει ένας τεράστιος σωρός με απαίσια δυσοσμία. Η κόπρος του Αυγεία συμβολίζει τη διαφθορά μιας κοινωνικής ή πολιτικής κατάστασης που για χρόνια πολλά μαστίζει έναν τόπο που δυσοσμεί απαίσια. Είναι η αμαρτωλή περίοδος των Ιχθύων, μια χρονική περίοδος κοινωνικής σκλαβιάς, πνευματικού σκότους, ανθρώπινης εκμετάλλευσης και ισοπέδωσης των κοινωνικών και των ηθικών αξιών.

Τα δύο ποτάμια Αλφειός και Πηνειός που χρησιμοποίησε ο Ηρακλής με το νερό τους να καθαρίσει τους στάβλους, συμβολίζουν την καθαρτική ιδιότητα του νερού. Θα ξεπλύνουν τις πνευματικές και ψυχικές ακαθαρσίες αφυπνίζοντας τις ανθρώπινες συνειδήσεις. Ο Ηρακλής είναι η δύναμη που θα χρησιμοποιηθεί για να κυλήσει το καθαρτήριο ύδωρ του "Υδροχόου" και θα καθαρίσει την πολυετή κοπριά των στάβλων του Αυγεία. Ο ουράνιος αυτός αστερισμός του Υδροχόου κυριαρχεί ως νέα χρονική περίοδος της Νέας Εποχής και αντλεί τη δύναμή του από το νερό, που κατά τον Θαλή τον Μιλήσιο είναι η δύναμη και η αρχή δημιουργίας των πάντων. Ο μυστικισμός των σκοτεινών δυνάμεων θα γίνει ορατός από τη διαφάνεια της Νέας αυτής Εποχής και τα πάντα θα αποκαλυφτούν. Οι μάσκες και τα προσωπεία θα πέσουν και θα διαχωριστεί η ήρα  από το στάρι. Τα ιστορικά ψέματα και οι "κατασκευασμένες" θεωρίες θα καταρρεύσουν! Πολλά "πιστεύω" μας θα μπουν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, αφού σίγουρα θα αλλάξουν πάρα πολλά...

Οι Στυμφαλίδες όρνιθες ήταν τα πουλιά της Στυμφαλίας, ανθρωποφάγα αρπακτικά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, των οποίων η εξόντωσή τους ήταν ο έκτος άθλος του Ηρακλή. Συμβολίζουν τα ποταπά στοιχεία του χαρακτήρα μας (κακία, μικροπρέπεια, εμπάθεια, εγωπάθεια, ζήλια, αχαριστία κ.ά.). Τα κρόταλα που δίνει η Αθηνά στον Ηρακλή, έργο του Ηφαίστου, είναι η σφυρηλατημένη γνώση, που θα πετύχουμε το στόχο μας με το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή και συμβολίζουν την ψυχική δύναμη, που θα εξοντώσουμε όλα τα ιπτάμενα ψυχικά τέρατα που μας κατατρώνε την ψυχή.

Ο έβδομος άθλος ήταν η σύλληψη του άγριου ταύρου της Κρήτης. Ο ταύρος συμβολίζει τις ασυγκράτητες ανθρώπινες ορμές. Η τιθάσευση του ταύρου είναι η τιθάσευση και ο έλεγχος των ορμών μας, κυρίως των σεξουαλικών ορμών με την ψυχική ρώμη της εγκράτειας, το "μέτρο του άριστου". Σημειωτέον ότι τόσο η καταπίεση των ορμών όσο και το ασυγκράτητο πάθος σε μορφή ακολασίας έχουν δυσάρεστες συνέπειες.

Δαμάζοντας τον υπέρμετρο ενθουσιασμό
Η αρπαγή των αγρίων αλόγων του Διομήδη ήταν ο όγδοος άθλος του ήρωα Ηρακλή. Τα άλογα γενικά συμβολίζουν τον ανθρώπινο νου. Οι νεαρές φοράδες δείχνουν τη θηλυκή όψη του νου γιατί γεννούν ιδέες ή νοηματικές συλλήψεις θετικές ή αρνητικές. Συμβολίζουν την τάση του ανθρώπου να υιοθετεί σκέψεις που φέρνουν καταστροφή, όταν προέρχονται από τον αχαλιναγώγητο κατώτερο νου που είναι το μαύρο άλογο και δημιουργούν, όταν προέρχονται από τον ανώτερο νου (άσπρο άλογο).

Τα άλογα του Διομήδη συμβολίζουν ότι, όταν υπάρχει υπέρμετρος ενθουσιασμός και ορμητικότητα από τυχόν επιτυχίες της ζωής μας, τότε γεννιέται μια εγωκεντρική ασυγκράτητη αυτοπεποίθηση που εμείς οι ίδιοι πρέπει να τη δαμάσουμε με τη σύνεση της προσωπικότητας μας.

Ο Ευρυσθέας ζητά από τον Ηρακλή να του φέρει την ζώνη της Ιππολύτης, που είναι κόρη του Θεού Άρη και βασίλισσα των Αμαζόνων. Ο Ηρακλής με τη βοήθεια των συντρόφων του νικά τις έφιππες Αμαζόνες της Ιππολύτης, που ήταν υπερδύναμη της εποχής, με μιλιταριστική οργάνωση και δομή εξουσίας. Η ζώνη της Ιππολύτης ήταν το σύμβολο της ισχύος του βασιλείου των Αμαζόνων. Η κατάλυση του Κράτους των Αμαζόνων συμβολίζει την κατάργηση της Μητριαρχίας, όχι μόνο στις Αμαζόνες, αλλά και σε άλλους λαούς.
Η ζώνη της Ιππολύτης, σύμβολο μητριαρχικής εξουσίας, είναι το γκρέμισμα της αυταρχικής γυναικοκρατίας.

Τα βόδια του Γηρυόνη ζητά ο Ευρυσθέας από τον Ηρακλή να του φέρει, που τα φύλαγε ο Όρθρος, ένα φοβερό σκυλί-τέρας. Ο Γηρυόνης, ένας γίγαντας με τρία κορμιά και τρία κεφάλια, ζούσε σ' ένα νησί στη δυτική ακτή του Ωκεανού. Τα κόκκινα βόδια του Γηρυόνη συμβολίζουν τις κρυμμένες υλικές επιθυμίες μας που θέλουμε πάση θυσία να πραγματοποιήσουμε και να κατακτήσουμε, αδιαφορώντας για τις ανάγκες του πνεύματος και της ψυχής μας…

Είναι ο πρώην αστερισμός των Ιχθύων. Μια νεφελώδης περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας με λιγοστές αναλαμπές φωτός και με τεχνολογικά επιτεύγματα που υπηρέτησαν τις σκοτεινές δυνάμεις του κακού με κατακτητικούς πολέμους, υποδουλώσεις λαών και ανθρώπων, καταστροφές πολιτισμών και καταστροφές στο περιβάλλον του πλανήτη μας με παγκόσμιους πολέμους που στόχευαν στην κατάκτηση της ύλης και των αγαθών της.

Η αρπαγή των μήλων των Εσπερίδων ήταν ο ενδέκατος άθλος του Ηρακλή. Οι Εσπερίδες ήταν νύμφες που έμεναν στον κήπο των Θεών για να φυλάνε τα χρυσά μήλα μαζί με τον Δράκοντα και βρίσκονταν στο μέρος Ερύθεια, όπου τα είχε χαρίσει η Γαία στους γάμους του Δία και της Ήρας. Τα μήλα γενικά συμβολίζουν τη γνώση. Τα χρυσά μήλα είναι η ανώτερη γνώση της σοφίας, η Αλήθεια που ολοκληρώνει τον άνθρωπο. Πολλοί λίγοι όμως μπορούν να την πάρουν και είναι αυτοί που έχουν ηρωική ψυχή (Ηρακλής), αποκοιμίζοντας το δράκοντα χωρίς να τον σκοτώνουν. Η γνώση αυτή των «παγχρύσεων μήλων» μεταβιβάζει τις θείες ιδιότητες της στον ηρωικό άνθρωπο (φιλ. Αλτάνη). Ο δράκων/όφις και οι νύμφες είναι οι άγρυπνοι φύλακες της γνώσης που δεν επιτρέπουν στους κακόβουλους θηρευτές να την αρπάξουν και να τη χρησιμοποιήσουν εις βάρος της ανθρωπότητας.

Το πυρ που έδωσε ο Προμηθέας σε κάποιους ανθρώπους με κρόνιες αντιλήψεις δεν ήταν τίποτα άλλο, παρά η απαγορευμένη γνώση. Υψηλή τεχνολογία και υπερόπλα  που χρησιμοποίησαν εις βάρος άλλων ανθρώπων σε παλαιότερες εποχές με βιβλικές καταστροφές, αλλά που τα χρησιμοποιούν και σήμερα κακόβουλοι απόγονοί τους. Γι' αυτό τον λόγο ο Προμηθέας τιμωρήθηκε σκληρά από τον Δία.

Ο κέρβερος και η κάθαρση
Δεν αλλάζει ο κόσμος, αν δεν αλλάξουμε εμείς
Ο δωδέκατος άθλος του Ηρακλή ήταν ο φοβερός Κέρβερος του Άδη, ένας τρικέφαλος σκύλος που φύλαγε τις Πύλες του Κάτω Κόσμου. Ο Κέρβερος είναι το τερατόμορφο θεριό που έχουμε μέσα μας, κρατά φυλακισμένη την ψυχή μας στο σκοτάδι (Άδης) και δεν της επιτρέπει να απελευθερωθεί. Ο Ηρακλής, η ένδοξη και γενναία ψυχή, αιχμαλωτίζει τον Κέρβερο με τη βοήθεια της Αθηνάς, δηλ. με τη σοφία της γνώσης, και έτσι όταν ο Κέρβερος βγαίνει έξω από τον Άδη, πεθαίνει.

Το κατέβασμα του Ηρακλή στον κάτω κόσμο συμβολίζει τη μύηση του ήρωα. Γίνεται λοιπόν μύστης των ιερών μυστηρίων, εφόσον έχει περάσει όλες τις δοκιμασίες για να βρεθεί στην πνευματική Ακρόπολη της ιερής γνώσης με το "Γνώθι σ' αυτόν".

Κατά αυτόν τον τρόπο, με το δελφικό αυτό γνωμικό, ο άνθρωπος από την άγνοια περνάει στην ηθική γνώση, επιτυγχάνοντας την πνευματική εξέλιξή του και την ψυχική του κάθαρση, που τον οδηγούν στη λύτρωσή και τελικά στη θέωσή του.
Είναι η κορυφαία επανάσταση που μπορούμε να πετύχουμε σε αυτόν τον κόσμο που ζούμε με τη μεγαλειώδη νίκη επί του εαυτού μας: η επανάσταση της συνείδησής μας! Αλλάζοντας εμείς οι ίδιοι τον (κακό) εαυτό μας, θα αλλάξουν έστω και σταδιακά οι γύρω μας. Μεγάλο λάθος και εσφαλμένη προσπάθεια, όταν προσπαθούμε να κάνουμε το αντίθετο! Δεν αλλάζει ο κόσμος μας, εάν εμείς οι ίδιοι δεν προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τον εαυτό μας.

Ο Ηρακλής, με τη βοήθεια της σωματικής του ρώμης και της βιωματικής γνώσης που αποκτά από τα ταξίδια-εντολές, πετυχαίνει την ψυχική του κάθαρση, λυτρώνοντας έτσι την ψυχή του από όλους εκείνους τους πειρασμούς και τις αλυσίδες που τον κρατούσαν δέσμιο μέσα στο σπήλαιο του μύθου του Πλάτωνα. Δικαίως λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι είναι το τέλειο σύμβολο του ανθρώπινου προτύπου και όχι εκείνων των ευτελών προτύπων που προβάλλονται εδώ και κάποια χρόνια από κανάλια της TV. Μπορεί να μην κατορθώσουμε να πετύχουμε τη σωματική του υπεροχή, αλλά σίγουρα μπορούμε, αν θέλουμε, να επιτύχουμε κάτι από την πνευματική και ψυχική του ευρωστία.

Σε αυτούς τους πολύ δύσκολους καιρούς που ζούμε, που όλα στην Ελλάδα πωλούνται και αγοράζονται, ας ασχοληθούμε επιτέλους σοβαρά όχι με τα ΔΑΝΕΙΚΑ, αλλά με τα ΙΔΑΝΙΚΑ της φυλής μας, εάν θέλουμε να επιβιώσουμε ως έθνος!

Υπ' όψιν ότι «ο γενναίος πεθαίνει μια φορά, ενώ ο δειλός κάθε μέρα». 
 
Related Posts with Thumbnails